„Mur Krzeczkowski” uroczyście otwiera listę 100 nowo powołanych rezerwatów. To także setny rezerwat przyrody na obszarze Podkarpacia.

Leśnicy w ramach jubileuszowej inicjatywy zgłosili ponad 200 propozycji terenów do objęcia ochroną rezerwatową. 4 grudnia 2024 r., podczas uroczystej konferencji prasowej w Krzeczkowej, RDOŚ w Rzeszowie podpisał akt ustanowienia rezerwatu „Mur Krzeczkowski”. W ślad za nim, w całym kraju, regionalni dyrektorzy ochrony środowiska złożyli podpisy pod aktami ustanawiającymi rezerwaty na obszarze województw, w których są gospodarzami.  Powierzchnia 53 nowych rezerwatów obejmuje obszar ponad 3 400 ha. To około 3% aktualnej powierzchni leśnej objętej ochroną rezerwatową

-Dziś, wraz z ustanoweniem rezerwatu „Mur Krzeczkowski”, rozpoczynamy proces ustanawiania pierwszych 53 rezerwatów. To symboliczny moment - ponad 100 kolejnych rezerwatów powstanie w ciągu najbliższych miesięcy, wypełniając tym samym obietnicę „100 rezerwatów na 100-lecie Lasów Państwowych” - powiedział dr Piotr Otawski, Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska podczas uroczystego podpisania aktu utworzenia rezerwatu 4 grudnia br.

Proces powoływania rezerwatów przyrody jest czasochłonny i skomplikowany. Do regionalnych dyrekcji ochrony środowiska wpłynęło w tym roku ponad 200 propozycji leśników z całej Polski ustanowienia nowych rezerwatów w całym kraju. Kolejnym krokiem w tym procesie były konsultacje społeczne, które RDOŚ ogłosiły na swoich obszarach. Wszystkie opinie, które wpłynęły podczas konsultacji stanowiły podstawę do gruntownej analizy. Całość procesu konsultacji została zebrana w raportach  dostępnych dla wszystkich na stronach regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych.

Następnym etapem były wspólne wizje terenowe leśników i pracowników RDOŚ w planowanych rezerwatach. Aktualnie w Regionalnych Dyrekcjach Ochrony Środowiska trwają prace nad przygotowaniem kolejnych zarządzeń wyznaczających poszczególne rezerwaty.

-Lasy Państwowe „skrywają” wiele cennych i unikatowych przyrodniczo miejsc. Takie perełki, jak znajdujący się na terenie leśnictw Krzeczkowa i Cisowa w Nadleśnictwie Krasiczyn, powoływany dziś rezerwat, jest ogromną wartością przyrodniczą. Lokalni leśnicy dbali o to szczególne miejsce od wielu lat. Jako Lasy Państwowe jesteśmy wykonawcą zadań powierzanych nam przez państwo. Zwłaszcza tych zadań, które są wyrazem troski o przyrodę. Każdy z nas – leśników – rozumie i docenia ogromną wagę konieczności ochrony takich miejsc i czuje się za nie odpowiedzialny, zarówno służbowo, jak i moralnie – bo leśnicy to przede wszystkim przyrodnicy – podsumował Witold Koss - Dyrektor Generalny Lasów Państwowych.

-To wyjątkowa chwila i wyjątkowe wydarzenie,  swego rodzaju nowa karta w historii rezerwatów, jak i ochrony przyrody na Podkarpaciu. Ten setny rezerwat jest początkiem nowej drogi w ochronie podkarpackiej  przyrody -  powiedział dr Sławomir Serafin, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Rzeszowie składając podpis na zarządzeniu wyznaczającym nowy rezerwat „Mur Krzeczkowski”.

Co charakteryzuje rezerwaty i kto je wyznacza?

Rezerwaty przyrody obejmują obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, siedliska zwierząt i siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej, które wyróżniają się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi.

Wyznaczają je Regionalni Dyrektorzy Ochrony Środowiska, w oparciu o wnioski złożone przez wnioskodawców. Proces ten odbywa się na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody. Inicjatorami utworzenia rezerwatów przyrody bardzo często są leśnicy, którzy na co dzień pracują z przyrodą i identyfikują jej najcenniejsze fragmenty. Obecnie na terenie Lasów Państwowych znajduje się 1305 rezerwatów przyrody.

-Rezerwaty przyrody to utrwalone w naszej historii formy ochrona przyrody. Proces ich tworzenia rozpoczął się ok. 100 lat temu. Na przestrzeni lat ochroną przyrody zajmowali się leśnicy, naukowcy i urzędnicy, ale także działacze społeczni - wyjaśniła dr inż. Agnieszka Marcela Regionalny Konserwator Przyrody w Rzeszowie, nawiązując do historii rezerwatów.

Rezerwat „Mur Krzeczkowski”

Powierzchnia i lokalizacja rezerwatu

Rezerwat przyrody „Mur Krzeczkowski” zajmuje powierzchnię 62,44 ha i administracyjnie leży na terenie m. Krzeczkowa w gminie Krasiczyn. Grunty wchodzące w skład rezerwatu znajdują się w zarządzie PGL LP Nadleśnictwa Krasiczyn, zaś zgodnie z podziałem powierzchniowym przyjętym w Planie Urządzenia Lasu dla Nadleśnictwa Krasiczyn na lata 2018-2027, zlokalizowany jest w leśnictwach Krzeczkowa i Cisowa. Rezerwat przyrody „Mur Krzeczkowski” leży w obrębie obszarów Natura 2000: Pogórze Przemyskie PLB180001 i Ostoja Przemyska PLH180012.

Charakterystyka obszaru

Rezerwat chroni unikalną wychodnię skalną – skarpę denudacyjną typu „kuesta”, zbudowaną z twardych margli krzemionkowych rozpadający się na ostrokrawędzisty gruz. Formacja ta powstała w wyniku długotrwałych procesów geologicznych, które poprzez powolną erozję okalających rezerwat, bardziej miękkich warstw skalnych, wypreparowały charakterystyczny skalny mur.

Charakterystyczne „tektoglify” na powierzchni skał to ślady ruchów tektonicznych masywu oraz poślizgu warstw skalnych, które tworzą fascynujące wzory. Wokół formacji rośnie buczyna karpacka, a jednym z ciekawszych elementów flory jest języcznik zwyczajny Asplenium scolopendrium.

Języcznik zwyczajny to roślina, która preferuje wilgotne, zacienione stanowiska, szczególnie na stromych, skalistych zboczach. W rezerwacie „Mur Krzeczkowski” znajduje dla siebie idealne warunki, porastając strome, skalne zbocza wychodni, gdzie gleba jest cienka, a wilgotność względnie wysoka. Ta rzadko spotykana roślina jest cennym elementem flory rezerwatu. Rezerwat już wcześnie był przedmiotem zainteresowania naukowego. Jego unikalna forma geologiczna została odnotowana m.in. w Przeglądzie Geologicznym (Nr 6, czerwiec 1988) oraz w Przewodniku LIX Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego.

Na terenie rezerwatu znajduje się stanowisko dokumentacyjne „Mur Krzeczkowski”, stanowiące cenne źródło wiedzy o geologii tego obszaru. Powstało ono w 2007 r. i zajmuje powierzcie 0,45 ha.

Uzasadnienie ochrony

Celem ochrony w rezerwacie przyrody jest zachowanie skarpy denudacyjnej typu „kuesta”, zbudowanej z twardych margli krzemionkowych oraz stanowisko języcznika zwyczajnego Asplenium scolopendrium.

Rezerwaty przyrody na terenie RDLP w Szczecinku. Skarbnice różnorodności biologicznej

W regionie pomorskim znajdują się unikalne rezerwaty przyrody, które pełnią kluczową rolę w ochronie różnorodnych ekosystemów. Każdy z nich wyróżnia się specyficznymi cechami, a ich wspólnym mianownikiem jest zachowanie naturalnego dziedzictwa dla przyszłych pokoleń.

Dolina Rzeki Leśnicy

Rezerwat krajobrazowy „Dolina Rzeki Leśnicy” zajmuje obszar 54,20 ha w pobliżu miejscowości Białogard i Dobrowo. Powstał w celu ochrony malowniczej doliny rzeki Leśnicy, która meandruje w głębokim wąwozie, tworząc zjawiskowe cyrki źródliskowe. Na terenie rezerwatu znajduje się ponad 100-letni las dębowo-bukowo-grabowy, niemal stuletnie olsy oraz źródliska. Obszar ten zachowuje naturalny krajobraz lasów i wód, będąc jednocześnie miejscem o wysokiej wartości biocenotycznej. Łęgi olszowe i stare lasy zboczowe dodają mu wyjątkowego charakteru, a także zapewniają schronienie licznym gatunkom roślin i zwierząt.

Zgniła Struga

Rezerwat wodny „Zgniła Struga” obejmuje 79,76 ha w okolicach Bobolic i Sarnowa. Chroni on ekosystemy wodne, w tym torfowiska przejściowe i trzęsawiska. Rezerwat ten jest miejscem o wyjątkowej wartości hydrologicznej i przyrodniczej, ponieważ zabezpiecza naturalne źródła i strumienie, które są kluczowe dla zachowania lokalnego mikroklimatu i bioróżnorodności.

Rekowski Wrzosiec

Rezerwat leśny „Rekowski Wrzosiec” to propozycja ochrony obszaru o powierzchni 24,06 ha (wraz z otuliną) w miejscowości Rekowo, gmina Manowo. Na tym terenie dominuje bór sosnowy bagienny na torfie (siedlisko Vaccinio uliginosi-Pinetum sylvestris), gdzie rośnie wrzosiec bagienny (Erica tetralix). W granicach rezerwatu znajduje się także jeziorko dystroficzne oraz rozległe stanowiska takich rzadkich roślin jak bagno zwyczajne (Ledum palustre), bażyna czarna (Empetrum nigrum), rosiczka okrągłolistna (Drosera rotundifolia) i widłak jałowcowaty (Spinulum annotinum). Bogactwo flory tego obszaru czyni go cennym rezerwuarem gatunków chronionych.

Dolina Pustynki

Rezerwat faunistyczny „Dolina Pustynki” obejmuje fragment doliny rzecznej o powierzchni 36,25 ha, zlokalizowanej w gminie Polanów (leśnictwa Warblewo i Rzeczyca). Dolina ta charakteryzuje się harmonijnym układem ekosystemów leśnych i wodnych. Strumień Pustynka, będący dopływem rzeki Grabowej, stanowi ostoję dla ryb typowych dla rzek o górskim charakterze, takich jak pstrąg, głowacz i minóg. Na terenie rezerwatu występują również cenne stanowiska podrzenia żebrowca oraz rukwi wodnej.

Każdy z opisanych rezerwatów stanowi unikatowy fragment przyrody, który nie tylko zachwyca swoim pięknem, lecz także pełni kluczową rolę w ochronie różnorodności biologicznej regionu. Dzięki ich istnieniu możliwe jest zachowanie cennych ekosystemów i gatunków, które w naturalny sposób wpisują się w krajobraz Pomorza.